Ebru Sanatı

0
301

Bir tür kâğıt bezeme sanatı olan ebru, kitre ya da benzeri malzemeyle yüzeyinin gerginliği artırılmış su üzerine özel fırçalar ile serpilen boyalarla oluşturulan şeklin veya desenin kâğıda geçirilmesidir. Geleneksel ebrular ciltlerin yan kâğıdı olarak kullanılmakla birlikte hat levhalarının kenarlarını da çerçeveler; bu tarz çalışmalarda bulutu anımsatan renk kümelerine rastlanır. Ebrunun Farsçadaki anlamı bulut, bulutumsu gibi manalar taşır. Şemsettin Sami tarafından yazılan Kamus-i Türkî sözlüğünde ebru, Çağatayca ebre (elbise) yüzü, hare gibi damarlı ve dalgalı (kumaş, kağıt vd.), kürk kabı, defter kabı, cüz ve benzeri ürünler yapmak üzere kullanılan kâğıt olarak tanımlanmıştır. Günümüzde sanatın kendisi de bu şekilde elde edilen kâğıtlar da ebru olarak isimlendirilir. Kâğıt üstünde de mermerdekine benzer damarlar görülmesi sebebiyle, Avrupalılar bu sanatı marbled paper (mermer kâğıdı), Araplar ise el-varaku’l-mücezza (damarlı kağıt) derler.

Son yıllardaki araştırmalara göre Hindistan, Çin ve Japonya’da geleneksel ebru sanatındakine benzer teknikler kullanarak kâğıt renklendirmeleri yapıldğını ve bu durumun 8. Yüzyıla kadar götürülebileceğini gösterir. 16. yüzyılda Türkistan’da ortaya çıkan ve Buharalı üstatlar aracılığıyla öğretildiği bilinen ebru sanatı, tarikat içindeki sanatçılar yoluyla Anadolu’ya getirilir. Üsküdar’da bulunan Özbekler Tekkesi ebru sanatını icra ederek kuşaktan kuşağa deneyim aktarımının yolunu açmıştır. 

Ebru yapımında evvelden bu yana toprak boyalar ile bitkisel özlü, suda erimeyen ve yağsız boyalar kullanılır. Üzerine boya serpiştirilecek suyu hazırlamak için bir tür zamk olan kitre gerekir. Kitrenin yerine denizkadayıfı, sahlep, keten tohumu, hilbe (boytohumu), nişasta ve ayva çekirdeği benzeri farklı malzemeler de kullanılması mümkündür. Kitrelenmiş suyun üzerindeki boyaların çökmeden yayılmasını sağlamak adına yüzey aktif, sıvının yüzey gerginliğini kıran ve yüzeyde gerilim sağlayan, sığır ödü kullanılır. Ebrunun yapılacağı sıvının içinde yer aldığı kaba tekne ismi verilir ve çelik, çinko, çedene (budaksız çam) ya da galvenizden imal edilir. Ebru sanatı için kullanılan boyalar kitreli suyun yüzeyine fırça ile serpilir. Fırçaların yapımında yaşlı atların kuyruk kılları ve bunların üstüne sarmak amacıyla genellikle gül dalları kullanılır. Özel ebru çeşitleri yapmak içinse tarak ve biz gibi yan malzemelere ihtiyaç duyulur. Ebrulu kâğıtlar kurutulduktan sonra mühürlenerek parlatılır.

Ebru türleri arasında battal, serpmeli battal, somaki battal, şal, gel-git, kumlu (kılçıklı), taraklı, dalgalı, bülbülyuvası, akkâse, çiçekli ve hatip sayılabilir. Hâlihazırda hem geleneksel tarzda ebrular hem de ebru tekniği ile tekne üstünde resimler yapılabilmektedir.

Fotoğraf Kaynak

CEVAP VER

Lütfen yorumunuzu giriniz!
Lütfen isminizi buraya giriniz