İslamiyet bugünkü Arabistan yarımadası topraklarında doğmuş ve yayılmıştır. Müslümanlığın ilk emri olan “Oku!”, ardından okunacak olanın kaydedilmesini de gerekli hâle getirir. Buna paralel olarak da İslam dünyasında yazı gelişir. Arap yazısı Arami kökenli Nabati yazısına dayanır. Doğu’da yazı, Batı’da resmin bulunduğu konumdadır. Bu bağlamda yazı, İslam dini için kutsallık arzetmesinin yanı sıra, sıradan ve gündelik kullanımı dışında sanatsaldır.
Kuran-ı Kerim’lerde ilk olarak köşeli formuyla bilinen Kûfî yazı formu kullanılır. Ardından aklâm-ı sitte (altı kalem) diye bilinen altı farklı ana yazı çeşidi ortaya çıkar; Muhakkak, Sülüs, Reyhâni, Nesih, Rik’a ve Tevkî. Zaman geçtikçe ortaya çıkan çeşitler ise Divanî, Ta’lik, Siyakat ve Türk Rik’asıdır.
İbn Mukle, 10. yüzyılda hat sanatındaki ilk ıslah çalışmalarını yapar ve 11. yüzyıla gelindiğinde İbn Hilal bu yazıyı geliştirir. Yakut Mustasimi ise 13. yüzyılda ilk büyük hamleyi yaparak nesta’lik hattı bulur. Araplar arasında doğan, hem işlevsel hem de estetik özelliğiyle dikkat çeken yazı, Anadolu Selçuklu Devleti’nde gelişir. Osmanlı döneminde ise klasik sanatlar arasındaki yeriyle zirveye yerleşir. Bu durumun oluşmasında, II. Bayezid ve II. Mehmed’in hat sanatını cömert bir şekilde desteklemelerinin önemli etkisi vardır.
Osmanlı’daki başlangıcında pek fazla değişiklik yaşanmamış olan hat sanatında 15. yüzyılda mühim bir reform Şeyh Hamdullah’ın yazıya getirdiği yeniliklerle görülür. Dönemin bir diğer ustası ise Ahmed Karahisari’dir. 17. yüzyıla gelindiğinde Hafız Osman’ın üslubu öne çıkar. Hafız Osman’ın özellikle peygamberin ahlaki niteliklerini ve fiziksel özelliklerini anlattığı hilye metinleri için özel olarak yaptığı tasarım, sonraki süreçte hat sanatı içinde genel bir şema hâline gelir. 18. ve 19. yüzyıllarda Türk üslup ve yazı çeşitleri gittikçe gelişir. Üstelik sadece el yazmaları değil, hilye tasarımları, hat murakka’ları (albümleri) ve hat levhaları hazırlanır.
Günümüzde hat sanatı geleneksel teknikleri kullanarak devam ettirilmekle birlikte gelişmeye de devam etmektedir.
