Kalemkârî de denilen kalem işi sanatı, mimari yapıların iç mekânlarında tonoz, duvar, kemer, pandaftif ve kubbe gibi içbükey veya düz yüzeylere; mermer, taş, ahşap, kumaş, deri ve alçı sıva benzeri malzemeler üzerine; renkli ya da altın boyalar kullanılarak uygulanan bezemelerdir. Kaleme benzer ince ve uzun kıllı fırçalarla yapılan kalem işini yapan sanatçılara kalemkârlar denmekle birlikte, desenleri nakkaşlar hazırlar.
Kökeni Uygurlar dönemine kadar götürülebilen kalem işi, Anadolu’nun her dönemine yansır. Osmanlı’da 14. Ve 17. yüzyıllar arasında kuru zemin üstüne boyama şeklinde yapılarak yaygınlaşır. Bu uygulama için, nakkaşlar tarafından çizilmiş ince kâğıtlardaki desenlerin kontur çizgileri iğnelenerek delinir ve bezemenin yapılacağı yüzeyin üzerine kömür tozundan yapılmış tamponla geçirilir. Çoğunlukla lacivert, mavi, kırmızı, sarı ve beyaz renkler kullanılırken, tahrirler siyah renktedir. Bazı zamanlar altın yaldız da kullanılır ya da kabartmalar yapılır. Süsleme tasarımlarında sıklıkla hatayi grubu tezyinat, rumi, kıvrık dallar ve geometrik tasarımlar kullanılır. Cami ve türbeler gibi dinî ve kamusal mimari dışında kalan saraylar, konaklar, köşkler gibi sivil yapılarda da kalem işi bezemeler yeğlenir. Kalem işini freskten ayıran belirgin özellikler ekseriyetle kuru yüzeye uygulanması ve yüzeysel olmasıdır.
Yine kalem işinin alçı bezemeyle beraber kullanıldığı türlerinden birine malakâri (mala işi) denir. Mala kullanılarak yapıldığı için bu ismi alan tekniğin hendese malakâri, müzeyyen malakâri ve kabarık malakâri gibi çeşitleri vardır. Bezemenin yapılacağı zeminde iç sıva ıslakken desen çıkarılır.
Bezemenin yapılacağı yüzeyde iç sıva ıslanmışken desen çıkarılır, desenin bulunduğu yüzeye çiviler çakılır ve üzerini örtecek kadar alçı mala yardımıyla sürülür. Alçı kuruduktan sonra deseni ortaya çıkaracak şekilde perdahlanıp desen dışı alandaki alçılar çıkarılır. En son gerekli yerler boyanır.
Günümüzde kalem işi sanatı, modern mimaride kullanıldığı gibi eski eser restorasyonlarda da kalemkârların görev aldığı bilinir.
