Taş Sanatı

0
334

Taş Sanatı, mimari alanındaki gelişmelerle bağlantılı olarak gelişen ve ilksel kullanım yerini mimari unsurlarda bulan bir sanat dalıdır. Geleneksel Türk sanatları bakımından Büyük Selçuklular dönemi mimarisinde tuğlanın ve stüko denen bir çeşit sıvanın temel yapı malzemesi olarak tercih edildiği ve kullanıldığı görülür. Diğer yandan, taş yalnızca yapının kuruluş aşamasında değil, iç ve dış dekorasyon için de faydalanılan bir malzemedir. Mermer ve küfeki de taş türleri arasında en dikkat çekenlerdendir. 

Mimarinin genel yapısı dışında dekorasyon ve bezeme amacıyla yapılan taş sanatı örnekleri, Anadolu Selçuklu Devleti döneminde yapı cephelerinde bulunan ve taç kapı denen anıtsal girişlerde görülür. Anadolu’dan günümüze değin ulaşan birçok örneğin taç kapılarda çoğunlukla farklı genişliklerdeki kenar bordürleri bitkisel motifler, geometrik şekiller veya yazı ile bezenir. Giriş kapısının üzerinde bulunan kısma mukarnas dolgu uygulanarak derinlik verilir. Taç kapıların haricinde saray duvarları, çeşmeler, şehir surları vd. yapılarda da süsleme örnekleri ile karşılaşılır. Anadolu Selçuklu dönemi süslemelerinde grifon, aslan, kuş, yılan, hayvan-insan, hayvan-hayvan mücadeleleri, melek figürleri, lotus motifleri, rumi, palmet, hatayi en sık kullanılanlardır. Hat olarak da nesih ve kufî tercih edilir. 

Dinî ve mimari yapılar haricinde sivil ve kamusal mimari örneklerde taş işçiliğinin sanatsal niteliği gözle görülürdür. Eş zamanlı olarak Avrupa’da hüküm süren Barok sanatının etkileri de hissedilir; nitekim Barok bir etki yaratmak için daha evvel terk edilen yüksek kabartmalar yeniden canlandırılır. Klasik Osmanlı figürlerinden geometrik ve bitkisel bezemeler de, yerlerini Barok sanatında görülen akantus yaprakları, girland, vazo içinde çiçekler, çiçek buketi, istiridye kabuğu gibi nakışlara bırakır. Taş işçiliğinde en yaygın olarak örnekler arasında bulunan, sıklıkla yapımında mermer kullanılan mezar taşlarıysa ilgi çeken bir konu ve zemin olarak dikkate mazhar olur. Gelenekle kurulan bağı içinde mezar taşları, kadın ve erkek için farklı tasarım anlayışları ile yapılırken taşların üstünde sahibinin meşrebi, mesleği vd. özelliklerinin göstergesi olarak kavuk, fes ve sarık benzeri şekiller yer alır. 

Ağırlıklı taşın kullanıldığı bir başka bezeme yöntemi ise mozaiktir. Farklı renklerde bir ya da birkaç materyalin küçük parçalarının biraraya gelmesiyle oluşturulan bu düzenleme yönteminde tercih edilen malzeme seramik, cam ya da ahşap da olabilir. Çoğunlukla renkli, küçük taş ya da cam parçaları harç içerisine gömülerek duvar veya zemin bezemesi yapılır. 

Fotoğraf Kaynak

CEVAP VER

Lütfen yorumunuzu giriniz!
Lütfen isminizi buraya giriniz